ده پرسش از دیدگاه جامعه شناسی
جامعه شناسی یک دیدگاه است- یعنی، شیوه تفکر، نگریستن به جهان و پژوهش درباره آن است. جامعه شناسی توجه خود را به انسان به منزله عضو جامعه متمرکز می کند، بنابراین برای همه ما که می خواهیم بدانیم کی هستیم مسائل جامعه شناختی باید اهمیت داشته باشد.
کتاب ده پرسش از دیدگاه جامعه شناختی برای دانشجویانی نوشته شده است که درس های مبانی جامعه شناسی را فرا می گیرند و نیز برای دانشجویانی که وقت کافی برای گذراندن دوره کامل جامعه شناسی ندارند اما می خواهند بفهمند جامعه شناسان چگونه می اندیشند، برای جامعه شناسانی نوشته شده است، که به علت اشتغال در کارهای آموزشی و پژوهشی گاهی فراموش می کنند که جامعه شناسی تا چه اندازه هیجان انگیز است، و برای منتقدان جامعه شناسی، که انتقادهایشان اغلب بی پایه است. برای معلمان انگلیسی، فیزیکدانها، روانشناسان، هنرمندان، شاعران و محققانی که در زندگی خود با همان پرسش ها سروکار دارند اما رویکردهایشان متفاوت است و برای همه مردمی که به آموزش ارج می نهند و مانند یونانیان باستان بر این باورند که «زندگی مطالعه نشده ارزش زیستن ندارد».
این کتاب دیدگاه جامعه شناختی را با طرح ده پرسش و پاسخ دادن به آنها معرفی می کند و بدین سان رویکرد جامعه شناختی را آشکار می سازد. جامعه شناسان پیوسته درباره این پرسش ها می اندیشند و غالباً آنها را با همکاران، دانشجویان یا، دست کم با خودشان در میان می گذراند و درباره آنها بحث می کنند. چگونه جامعه شناسان جامعه را مطالعه می کنند؟ آیا ما می توانیم آن را ببینیم؟ آیا سوگیری شخصی ما مانع از آن نخواهد شد؟ آیا کار ما می تواند علمی باشد؟ علمی بودن به چه معنایی است؟
معنای انسان بودن چیست؟ آیا طبیعت انسانی چیزی است که ما از هنگام تولد داریم؟ آیا هوش کلید انسانیت است؟ یا زبان، جامعه یا فرهنگ؟ به هر صورت، انسان چیست؟
چگونه جامعه به وجود می آید؟ چه چیزی باعث ادامه حیات جامعه می شود؟ چگونه می توانیم با یکدیگر همکاری کنیم؟ آیا ترس و زور باعث همبستگی ما می شود یا اینکه ما فقط دوست داریم با دیگران باشیم؟
چرا مردم در جامعه نابرابرند؟ آیا نابرابری به طبیعت بشر مربوط می شود؟ آیا نابرابری در طبیعت جامعه نهاده شده است؟ آیا ایجاد جامعه ای برابر امکان پذیر است؟ چرا به آنچه می کنیم اعتقاد داریم؟ آیا ما بر باورهایمان کنترل داریم؟ چگونه جامعه به آنها شکل می دهد؟ آیا باورهای ما از آن خودمان است؟
آیا انسان ها آزادند؟ آیا ما بر زندگی خود تسلط داریم؟ نیروهایی که بر تصمیمات ما تاثیر می گذارند کدام اند؟ اصولاً، آزادی چیست؟ چرا برای ما بسیار مهم است که فکر کنیم آزادیم؟ آیا بعضی از ما آزادتر از دیگران اند؟
چرا همه نمی توانند مانند ما باشند؟ چرا ما می خواهیم دیگران درست مانند ما باشند؟ ارزش ها چیست؟ قوم مداری چیست؟ آیا خوب است یا بد؟ آیا انسان ها واقعاً با یکدیگر متفاوت اند؟
چرا تیره ورزی در جهان وجود دارد؟ چه چیزهایی باعث مسائل بشری می شوند؟ چرا زندگی برای مردم تا این اندازه دشوار است؟ چگونه جامعه مسائل و مشکلات خود را ایجاد می کند؟ آیا ساختن جامعه ای بهتر امکان پذیر است؟ آیا تیره ورزی اجتناب ناپذیر است؟
آیا فرد به راستی دگرگونی ایجاد می کند؟ آیا این تنها تفکر آرزومندانه است؟ چه زمانی فرد واقعاً می تواند تغییر ایجاد کند؟ چه چیزی مانع آن است؟ چرا جامعه تغییر می کند؟
آیا جامعه شناسی مهم است؟ مهم برای چه؟ آیا جامعه شناسی جهان بهتری به وجود می آورد؟ درک بهتری از خود ما به دست می دهد؟ یا درک بهتری از جامعه؟ آیا جامعه شناسی چیز مهمی به ما می گوید؟
اینها ده پرسشی هستند که فصل های این کتاب را تشکیل می دهند و مهمترین پرسش هایی هستند که جامعه شناسی به من کمک می کند تا به آنها پاسخ دهم. آنها همچنین پرسش هایی هستند که زندگی فکری مرا هیجان انگیز می کنند.
در چاپ دوم کتاب پی گفتاری بر آن افزودم. می خواستم پرسش یازدهمین را بر آن بیفزایم، اما نمی خواستم عنوان کتاب را به یازده پرسش تغییر دهم و نیز نمی خواستم هیچ یک از ده پرسش اصلی را حذف کنم. اگر چه بعضی از کسانی که از چاپ دوم کتاب استفاده کردند اصرار می ورزیدند که ان را در جایی در آغاز کتب بیاوریم اما جای مناسبی برای آن نیافتم. بنابراین تصمیم گرفتم آن را به همان صورتی که در چاپ دوم بود حفظ کنم. بسیاری از مدرسان آن پرسش خاص را بسیار به هنگام یافتند، و بیشتر آنها از کوشش برای پاسخ دادن به ان استقبال کردند. اما در حقیقت، این یازدهمین پرسش در کتابی است که عنوان آن ده پرسش است. همان گونه که خواهید دید، جای آن در پایان کتاب مناسب است، زیرا به آسانی می توان آن را در هر جایی در میان پرسش ها قرار داد. بعضی بهتر خواهند دید که کتاب با این پرسش آغاز شود، بعضی ممکن است در میانه کتاب از آن استفاده کنند، و دیگران ممکن است آن را به عنوان فصل پایانی مطالعه کنند. این پرسشی بسیار دشوار اما مهم است. اساسی ترین پرسشی است که دانشجویان در نخستین رویارویی با جامعه شناسی مطرح می کنند: از آن جا که همه انسان ها یگانه هستند، آیا تعمیم دادن درباره آنها پذیرفتنی است؟ (آیا تعمیم دادن با قالبی اندیشیدن یکسان نیست؟) آیا هر کسی نباید همچون یک فرد تلقی گردد؟ جامعه شناسان، روانشناسان، انسانشناسان و همه دانشمندان اجتماعی درباره افراد و جامعه به تعمیم می پردازند. آیا کوشش آنها در این زمینه از آغاز محکوم به شکست است؟ پرسش یازدهم به سادگی این گونه بیان شده است:
آیا ما باید درباره افراد به تعمیم بپردازیم؟
خواننده پاسخ این پرسش را دشوار اما جالب و سودمند خواهد یافت. فرض اساسی تدوین این کتاب آن است که دانشجویان از بحث کردن درباره این گونه پرسش ها و اندیشیدن درباره آنها لذت خواهند برد. آنها در می یابند که آموزش فراتر از گردآوری و انباشت واقعیت هاست. و اگر دانشجویان به بحث درباره موضوعاتی فراخوانده شوند که به درک انسان کمک می کند، آنها شور و هیجانی را در یادگیری کشف خواهند کرد که اغلب نادیده گرفته می شود؟
منبع: ده پرسش از دیدگاه جامعه شناسی جوئل شارون
